Κουρδική… «Βάρκιζα»: Ιστορικό κάλεσμα Οτσαλάν για ειρήνευση!

 

(Του Νίκου Δ. - Θ. Νικολαΐδη)

Πριν μόλις λίγες ώρες γνωστοποιήθηκε μέσα στην Τουρκική Βουλή, το πολύ-αναμενόμενο κάλεσμα του φυλακισμένου από το Φεβρουάριο 1999 ηγέτη του Κουρδικού «Εργατικού Κόμματος», Αμπντουλάχ Οτσαλάν (ΕΓΣ «Άπο») προς τους μαχητές του επαναστατικού στρατού του PKK να εγκαταλείψουν τον ένοπλο αγώνα και να συνεισφέρουν, από κοινού με την τουρκική κυβέρνηση στην οριστική ειρήνευση των νοτιοανατολικών περιοχών της χώρας, οι οποίες κατοικούνται από συμπαγείς Κουρδικούς πληθυσμούς.

Προδιαγεγραμμένη εξέλιξη.

Ήδη από λίγους μήνες πριν, η δήλωση του (παλαιότερα άκαμπτου στο ζήτημα των Κούρδων), αρχηγού του Εθνικιστικού Κόμματος της Τουρκίας και εταίρου στην κυβέρνηση, Μπαχτσελί, πως «ο Οτσαλάν θα μπορούσε να αποφυλακιστεί, με την προϋπόθεση ότι θα πείσει τους πρώην μαχητές του να καταθέσουν τα όπλα», πέρα από την γενική έκπληξη που προκάλεσε, έχει προετοιμάσει το κλίμα στη γείτονα, για έναν ιστορικό συμβιβασμό. 

Πριν από περίπου μία δεκαετία (2014) εξάλλου, ο πρόεδρος Ερντογάν είχε επιχειρήσει μία προσέγγιση με τον έγκλειστο στο νησί-φυλακή Ιμραλί του Βοσπόρου Οτσαλάν (σήμερα 75 ετών), έτσι ώστε να βρεθεί μία λύση για τον τερματισμό της σύγκρουσης των Κούρδων αυτονομιστών με τον τουρκικό στρατό, η οποία έχει κοστίσει από το 1984 που ξεκίνησε ο ένοπλος αγώνας, εκατοντάδες χιλιάδες θύματα και τεράστιες καταστροφές, κατοικιών, υποδομών και δικτύων σε ολόκληρη την νοτιοανατολική (και όχι μόνο) Τουρκία. Οι τότε επαφές δεν προχώρησαν, ωστόσο αποτέλεσαν ένα πρώτο βήμα.

Η επιρροή του ηγέτη.

Παρά το ότι ο Οτσαλάν είναι φυλακισμένος επί ένα τέταρτο του αιώνα, μετά και την απόφαση του τουρκικού δικαστηρίου να μετατρέψει την αρχική καταδίκη του σε θάνατο για έσχατη προδοσία, σε ισόβια κάθειρξη, εντούτοις θεωρείται ότι η γνώμη του εξακολουθεί να έχει βαρύνουσα σημασία για τους πρώην συντρόφους του. Ο Οτσαλάν, τώρα, κατά κάποιο τρόπο (μέσω της επιστολής που παρέδωσε σε μέλη του φιλο-κουρδικού Κόμματος και που διαβάστηκε σήμερα στο Κοινοβούλιο) επιχειρεί να «δικαιολογήσει» τη μεταστροφή του, τονίζοντας πως όταν ξεκίνησε η κουρδική ένοπλη εξέγερση οι συνθήκες ήταν πολύ διαφορετικές από αυτές που επικρατούν τώρα. Θεωρώντας ότι το τουρκικό κράτος έχει πλέον από την πλευρά του κάνει αρκετά βήματα για την αναγνώριση δικαιωμάτων στην κουρδική μειονότητα (σε αντίθεση με τις τελευταίες δεκαετίες του 20^ου αιώνα που η τακτική των τούρκων ήταν η βίαιη καταστολή οποιασδήποτε διεκδίκησης) ο «Άπο» πιστεύει ότι η ένοπλη αντιπαράθεση δεν φαίνεται να έχει κάποιο νόημα, πια.

Άλλαξαν τα δεδομένα.

Ωστόσο, δεν πρέπει να αγνοηθεί το γεγονός πως, σε αντίθεση με την εποχή που ο Οτσαλάν πιάστηκε στο Ναϊρόμπι της Κένυα από ειδικές δυνάμεις των τουρκικών υπηρεσιών και μεταφέρθηκε αεροπορικώς και σιδηροδέσμιος στην Τουρκία, σήμερα οι Κούρδοι διαθέτουν δύο οργανωμένες εδαφικές επικράτειες (στο Βόρειο Ιράκ και στη Συρία), οι οποίες ουσιαστικά λειτουργούν σαν ένα αυτόνομο Κουρδικό Κράτος. Δεν είναι απίθανο, το γεγονός αυτό να έχει αναγκάσει τις τουρκικές αρχές να γίνουν πιο διαλλακτικές, καθώς το ενδεχόμενο να χάσουν το πλεονέκτημα που είχαν αποκτήσει με τη σύλληψη του Οτσαλάν, είναι τώρα πολύ πιθανό. Σε κάθε περίπτωση, τις επόμενες ημέρες αναμένεται να υπάρξουν περαιτέρω εξελίξεις, που αν οδηγήσουν σε μία εκατέρωθεν συναίνεση, είναι πολύ πιθανό να επιφέρουν αλλαγές στην ευρύτερη περιοχή.

Η δραματική εμπλοκή της Ελλάδας.

Αν αναρωτιέστε τι «δουλειά έχει» αυτό το άρθρο σε ένα ιστολόγιο που εστιάζει στην Ελληνική ιστορία του 20^ου αιώνα, υπενθυμίζω ότι η χώρα μας ενεπλάκηδραματικά στην προσπάθεια του διωκόμενου από τα τέλη του 1998 Οτσαλάν και στη φυγάδευσή του σε ελληνικό έδαφος, πιο συγκεκριμένα στην κατοικία του Έλληνα πρέσβη Γιώργου Κωστούλα στο Ναϊρόμπι. Στο πλευρό του Κούρδου ηγέτη βρισκόταν -σαν σωματοφύλακας- έως και τις τελευταίες ελεύθερες στιγμές του ο γενναίος Έλληνας αξιωματικός Σάββας Καλεντερίδης, ενώ τη διεθνή νομική του εκπροσώπηση είχε αναλάβει ο δικηγόρος Φαήλος Κρανιδιώτης. Να τονιστεί ακόμη ότι ο Οτσαλάν, όταν υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει το ασφαλές καταφύγιό του στην Κοιλάδα Μπεκάα του ανατολικού Λιβάνου, ύστερα από συνδυασμένες πιέσεις της Τουρκίας και των Η.Π.Α., περιπλανήθηκε επί μήνες σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, ζητώντας πολιτικό άσυλο. Όμως, τόσο η Ρωσία, όπου έφτασε, όσο και η Ιταλία, υπό το σοσιαλιστή μάλιστα πρωθυπουργό Μάσιμο Νταλέμα ανταποκρίθηκαν στην επιθυμία του. Τελικά ο Οτσαλάν έφτασε κρυφά στην Ελλάδα ύστερα από μία παράτολμη πρωτοβουλία μερικών πολιτών με επικεφαλής τον απόστρατο ναύαρχο Αντώνη Ναξάκη και κρύφτηκε στην κατοικία της ποιήτριας Βούλας Δαμιανάκου (χήρας του λογοτέχνη Βασίλη Ρώτα) στον Άγιο Ανδρέα. Κατόπιν επαφών με τον τότε υπουργό εξωτερικών Θεόδωρο Πάγκαλο και ενώ οι πιέσεις αυξάνονταν (η Τουρκία είχε εντοπίσει τα ίχνη του «Άπο» και των συνοδών του) συμφωνήθηκε ο κούρδος ηγέτης να σταλεί σε ασφαλή προορισμό, δηλαδή σε κάποια ουδέτερη χώρα που θα του χορηγούσε προστασία, όπως η Νότια Αφρική. Η κατάληξη είναι γνωστή…