Χρ. Σπανομανώλης: «Ξεπλήρωσα έναν όρκο…»

 

Η συγκλονιστική μαρτυρία ενός Έλληνα επιζώντα της Μικρασίας!

(Γράφει ο Νίκος Δ. – Θ. Νικολαΐδης)

Πριν από 70 ολόκληρα χρόνια, στο φύλλο της Παρασκευής 30 Σεπτεμβρίου 1955, η εφημερίδα Έθνος δημοσίευσε μία πρωτοσέλιδη αναγγελία: Με έναρξη τη Δευτέρα 3 Οκτωβρίου και σε καθημερινές συνέχειες, ξεκινούσε μία παράθεση αποσπασμάτων (ουσιαστικά ήταν προδημοσίευση ενός βιβλίου, που κυκλοφόρησε σύντομα) του ημερολογίου ενός στρατιώτη που είχε καταφέρει να επιστρέψει ζωντανός από την «κόλαση» της αιχμαλωσίας του, ύστερα από την κατάρρευση του ελληνικού εκστρατευτικού σώματος στη Μικρά Ασία, τον Αύγουστο του μοιραίου 1922.

Ο αφηγητής ονομάζεται Χριστόφορος Α. Σπανομανώλης και είχε γεννηθεί στη Σμύρνη (της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) το 1900. Κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου υπηρέτησε αναγκαστικά (ως οθωμανός υπήκοος) στον τουρκικό στρατό, ενώ μετά την ελληνική απόβαση (Μάιος 1919) αυτομόλησε μαζί με τα δύο του αδέλφια και κατατάχθηκαν στις τάξεις των ελληνικών δυνάμεων. Όντας τηλεφωνητής, ήταν σε θέση να αντιλαμβάνεται "από πρώτο χέρι" τις εξελίξεις, ιδιαίτερα εκείνες που οδήγησαν στο «σπάσιμο» του μετώπου και στην άτακτη υποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων. Αιχμαλωτίστηκε, όπως και τα δύο του αδέλφια, υπέμεινε μαρτύρια και στερήσεις, αλλά, σε αντίθεση με εκείνα, επέζησε και κατάφερε να γυρίσει στην Ελλάδα έναν χρόνο αργότερα, με τη συμφωνίαπερί ανταλλαγής των αιχμαλώτων.

Στο ημερολόγιό του, που κράτησε μαζί του όλη τη διάρκεια της αιχμαλωσίας, περιγράφει με μελανά χρώματα την ιστορία όσων στρατιωτών είχαν την ατυχία να πέσουν στα χέρια των τούρκων. Υπομένοντας τα πάνδεινα, οι περισσότεροι υπέκυψαν σε αρρώστιες, κακουχίες ή δολοφονήθηκαν από τους δεσμώτες τους. Άλλων τα ίχνη χάθηκαν για πάντα στα βάθη της Ανατολίας, σε καταναγκαστικά έργα και άλλα μαρτύρια. Από τους περίπου 21.000 στρατιώτες που θεωρούνταν κρατούμενοι, σύμφωνα με τις τουρκικές αρχές, γύρισαν πίσω μόνο οι μισοί (περ. 10.000 άνδρες) Οι υπόλοιποι άφησαν τα κόκκαλά τους σε κακοτράχαλα όρη ή πετάχτηκαν σε ομαδικούς τάφους, που έσκαψαν οι νικητές. Σημειώνεται ότι διεθνής επιτροπή η οποία συστάθηκε το 1923, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι συνολικά συλληφθέντες Έλληνες στρατιωτικοί ήσαν 40.000 και όχι 21.000, όπως ισχυρίζονταν οι Τούρκοι.

Το έργο του αείμνηστου Σπανομανώλη λειτουργεί ως υπόμνηση για όσους αρνούνται μέχρι και σήμερα να αντιληφθούν την πραγματικότητα: Τα παιδιά του λαού είναι εκείνα που πέφτουν στο καθήκον, ενώ οι εκάστοτε «μεγάλοι» και ισχυροί καρπώνονται και απολαμβάνουν τα οφέλη της θυσίας τους. 

Επί 3,5 χρόνια ο ανθός της νεολαίας Ελλήνων αλλά και Τούρκων (που υπερασπίζονταν τη δική τους πατρίδα) πότισε με το αίμα του στη Μικρασιατική γη και την ενδοχώρα της, έως τις πύλες της Άγκυρας. Είναι για όλους μας πια, μία μακρινή - πικρή ανάμνηση, που όμως το νόημά της δεν πρέπει να αγνοηθεί…  

Πηγές

• https://syllogospontionsyrou.blogspot.com/2016/09/blog-post.html
• https://archive.cyclades24.gr/2016/09/%ce%b1%cf%80%ce%bf%cf%87%ce%b1%ce%b9%cf%81%ce%b5%cf%84%cf%8e%ce%bd%cf%84%ce%b1%cf%82-%cf%84%ce%b7-%cf%83%ce%bc%cf%8d%cf%81%ce%bd%ce%b7-%ce%bf%ce%b9-%cf%84%ce%b5%ce%bb%ce%b5%cf%85%cf%84%ce%b1%ce%af/
• https://www.alexpolisonline.com/2017/11/blog-post_47.html