Σαν σήμερα: Η Θεσσαλονίκη μας ελεύθερη!

 

Πίνακας: Η Άλωση της Θεσσαλονίκης από τον Οθωμανό  σουλτάνο Μουράτ Β'
(πηγή: military-history.gr)

Ύστερα από Οθωμανική σκλαβιά 5 αιώνων (29 Απριλίου 1430 - 26 Οκτωβρίου 1912)

(Γράφει ο ιστορικός ρέκτης Νίκος Δ. - Θ. Νικολαΐδης)

Οκτώβριος 1912: ο Α' Βαλκανικός πόλεμος είναι σε πλήρη εξέλιξη και τα τέσσερα συμμαχικά χριστιανικά κράτη (Ελλάς, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο) επιδιώκουν τα όσο το δυνατόν ευρύτερα γεωγραφικά αποκτήματα, σε βάρος της παραπαίουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Βουλγαρία, από την πλευρά της, διαθέτοντας το συντριπτικά πολυπληθέστερο στρατό ψάχνει εναγωνίως διέξοδο προς το Αιγαίο Πέλαγος, προκειμένου να πραγματοποιήσει το μεγαλοϊδεατικό της όραμα, που "γέννησε" η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878). Ελλάδα και Σερβία μάχονται για την κατάληψη Μακεδονικών εδαφών, στα οποία βρίσκονται πυκνοί πληθυσμοί ομοεθνών τους, ενώ το "μικρό" Μαυροβούνιο προσβλέπει κι αυτό, στην εδαφική του ενδυνάμωση.

Διαφωνία πρωθυπουργού - αρχιστράτηγου!

Κομβικό σημείο στην απελευθέρωση της πρωτεύουσας της Μακεδονίας ύστερα από 482 έτη και 7 μήνες σκλαβιάς, αποτέλεσε η στάση του Έλληνα μονάρχη Γεώργιου. Ο 'αγαθός βασιλεύς', όπως αποκλήθηκε εμφατικά μετά το βίαιο θάνατό του, συνέστησε στον πρωτότοκο γιο του αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο να πειθαρχήσει στις εντολές του πρωθυπουργού Ελευθέριου Βενιζέλου, σχετικά με τις στρατιωτικές προτεραιότητες. Ο Βενιζέλος, υπολογίζοντας ότι ο στόχος της κατάληψης της Θεσσαλονίκης υπερέβαινε οποιουδήποτε άλλου τη δεδομένη στιγμή, τηλεγράφησε στον αρχιστράτηγο-διάδοχο να εγκαταλείψει την προσπάθεια για είσοδο στο Μοναστήριον (σημαντικό εμπορικό και οικονομικό κέντρο) και να στραφεί προς ανατολάς. Ο Βενιζέλος ήξερε ότι ο Βουλγαρικός στρατός έσπευδε ταχέως να εισέλθει στη Θεσσαλονίκη και με βάση το ότι οι σύμμαχοι δεν είχαν προκαθορίσει σχέδιο δράσης, η εξέλιξη θα ευνοούσε όποιον προλάβαινε πρώτος να αρπάξει τη... "λεία"! 

Παρά την επιμονή του Κωνσταντίνου υπερίσχυσε η γραμμή του Βενιζέλου και στις 25 Οκτωβρίου (παραμονή του πολιούχου της πόλης, Αγίου Δημητρίου) τα ελληνικά τμήματα εισήλθαν πανηγυρικά στην πόλη. Ο Οθωμανός διοικητής Ταχξίν Πασάς, που σύμφωνα με το θρύλο, είπε "από τους Έλληνες πήραμε τη Θεσσαλονίκη, στους Έλληνες θα την επιστρέψουμε" υπέγραψε μία τιμητική παράδοση και ανήμερα της εορτής του Αγίου, ο βασιλιάς (με το διάδοχο στο πλευρό τους) παρέλασαν στην κεντρική λεωφόρο της πόλης, μέσα σε αποθέωση των χριστιανών κατοίκων της. Οι Βούλγαροι, που για ελάχιστες ώρες δεν είχαν πετύχει το στόχο τους, περιορίστηκαν να στρατωνίσουν μία μικρή στρατιωτική μονάδα στην πόλη, αναμένοντας την ευκαιρία να επανέλθουν στις διεκδικήσεις τους, όπως και σύντομα έγινε.