Ο μήνας Δεκέμβριος (μέρα-μέρα)

Προτομή του Μαρδοχαίου Φριζή
στη Χαλκίδα.

(Επιμέλεια - έρευνα: Νίκος Δ. - Θ. Νικολαΐδης)

·         1913 (1^η Δεκ.) Η Κρήτη, έπειτα από σχεδόν 2,5 αιώνες σκλαβιάς στους Οθωμανούς (καθώς ο Χάνδακας-Ηράκλειο έπεσε στα χέρια τους ύστερα από πολυετή πολιορκία, το 1669) ενώνεται επίσημα με την υπόλοιπη Ελλάδα.

·         1923 (2 Δεκ.) Γεννιέται στο Μανχάταν της Νέας Υόρκης των Η.Π.Α.  η κορυφαία μας υψίφωνος Μαρία Κάλλας (κατά κόσμον Μαρία Σοφία Άννα Καικιλία Καλογεροπούλου).

·         1944 (3-4 Δεκ.) Κυριακή, 3 Δεκεμβρίου 1944: Ένα άοπλο συλλαλητήριο του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (Ε.Α.Μ.) στην Πλατεία Συντάγματος στο κέντρο της Αθήνας, γίνεται αφορμή για το ξέσπασμα των αιματηρών «Δεκεμβριανών». Η Αστυνομία κατ’ εντολή του διοικητή της Άγγελου Έβερτ ανοίγει πυρ κατά των διαδηλωτών, ενώ από τις γύρω ταράτσες των πολυκατοικιών μέλη διάφορων ακροδεξιών οργανώσεων πυροβολούν αδιακρίτως τον κόσμο. Τριάντα άνθρωποι πέφτουν νεκροί, ενώ δεκάδες είναι οι τραυματίες. Την επομένη και μετά την κηδεία των θυμάτων, το «λουτρό αίματος» επαναλαμβάνεται, ενώ ήδη το Κ.Κ.Ε. έχει εξαπολύσει Κίνημα για την κατάληψη της Αθήνας, με επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα και άλλα δημόσια κτίρια.

·         1940 (5 Δεκ.) Ο ελληνοεβραίος αντισυνταγματάρχης Μαρδοχαίος Φριζής είναι ο πρώτος ανώτερος αξιωματικός του ελληνικού στρατού που πέφτει μαχόμενος στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41. Ο Φριζής πέρασε στην αιωνιότητα όταν, επιχειρώντας κατάληψη αντίπαλης θέσης βορειοανατολικά της Πρεμετής (Νότια Αλβανία-Βόρεια Ήπειρος) και ενώ έφιππος προσπαθούσε να εμψυχώσει τους άνδρες του, δέχθηκε το εχθρικό πυρ.

·         1944 (6 Δεκ.) Αρχίζει η «Μάχη του Μακρυγιάννη» (6-18 Δεκεμβρίου) όταν οι εγκαταστάσεις του Συντάγματος Χωροφυλακής στη συνοικία Μακρυγιάννη της Αθήνας δέχονται σφοδρή επίθεση από τις δυνάμεις του Ε.Λ.Α.Σ. κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών. Ο τελικός απολογισμός κάνει λόγο για 300 νεκρούς (μοιρασμένους στις δύο πλευρές) ενώ η απόπειρα κατάληψης του νευραλγικού αυτού σημείου από τους αντάρτες αποτυγχάνει. Η Βασιλική Χωροφυλακή με τη βοήθεια και των Βρετανών -που έχουν εμπλακεί στη σύγκρουση- διατηρεί έτσι, ένα από τα πλέον σημαντικά οχυρά της.

·         1912 (7 Δεκ.) Α’ Βαλκανικός Πόλεμος: Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει την Κορυτσά, πόλη στη Βόρειο Ήπειρο, η οποία κατοικείται σχεδόν ολοσχερώς από ελληνικό πληθυσμό.

·         1971 (8 Δεκ.) Ο διαπρεπής Έλληνας καρδιοχειρουργός Γεώργιος Τόλης πραγματοποιεί την πρώτη στη χώρα μας επέμβαση αορτο-στεφανιαίας παράκαμψης (By Pass) στον «Ευαγγελισμό».

·         1963 (9 Δεκ.) Ύστερα από αλλεπάλληλες διαφωνίες του με τα Ανάκτορα και υπό το βάρος της λαϊκής αγανάκτησης για τη συνεχιζόμενη εγκληματική δράση του παρακράτους, ο πρόεδρος της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ένωσης (Ε.Ρ.Ε.) και πρώην πρωθυπουργός (1955-1963) Κωνσταντίνος Καραμανλής, αυτοεξορίζεται στο Παρίσι.

·         1963 (10 Δεκ.) Το Νόμπελ Λογοτεχνίας απονέμεται στον Έλληνα ποιητή Γιώργο Σεφέρη (Σεφεριάδη).

·         1922 (11 Δεκ.) Έρχεται στον κόσμο ο σπουδαίος τραγουδιστής Γρηγόρης Μπιθικώτσης, μία από τις μεγαλύτερες «φωνές» του ελληνικού πενταγράμμου.

·         1934 (12 Δεκ.) Γεννιέται η νομικός και πολιτικός Άννα Ψαρούδα-Μπενάκη. Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών από την 1^η Ιανουαρίου του 2020, είναι η πρώτη γυναίκα που καταλαμβάνει αυτό το αξίωμα.

·         1943 (13 Δεκ.) Σφαγή στα Καλάβρυτα: Οι ναζί-SS δολοφονούν μαζικά όλο σχεδόν τον ανδρικό πληθυσμό της μαρτυρικής πόλης, ως αντίποινα για τη δράση των ανταρτών της περιοχής.

Ανδριάντας του Γ. Ιβάνοφ, στη Θεσσαλονίκη.

·         1911 (14 Δεκ.) Γεννιέται στη Βαρσοβία ο Πολωνός αθλητής Γεώργιος Ιβάνοφ, ο μεγαλύτερος σαμποτέρ των Συμμάχων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η δράση του τερματίστηκε στις 4 Ιανουαρίου του 1943 στην κατεχόμενη Θεσσαλονίκη, όπου τιμάται ως ήρωας.

·         1969 (15 Δεκ.) Εκτελούνται δια τουφεκισμού οι δύο αιμοσταγείς Γερμανοί εγκληματίες Ντουφτ – Μπασενάουερ, υπεύθυνοι για την εν-ψυχρώ δολοφονία συνολικά έξι ανθρώπων κυρίως στην Αττική.

·         1912 (16 Δεκ.) Ναυμαχία του Κόλπου της Έλλης: Ο ελληνικός στόλος με επικεφαλής το θωρηκτό καταδρομικό Αβέρωφ (και πλοίαρχο τον Παύλο Κουντουριώτη) κατανικά στην έξοδο του Ελλήσποντου τον αντίπαλο οθωμανικό και τον υποχρεώνει να επιστρέψει στις βάσεις του στα Δαρδανέλλια, κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου.

·         1997 (17 Δεκ.) Ένα ουκρανικό αεροσκάφος τύπου Γιάκοβλεφ συντρίβεται στα Πιέρια Όρη έξω από τη Θεσσαλονίκη, με αποτέλεσμα να βρουν το θάνατο και οι 70 επιβαίνοντες.

Δράκεια Πηλίου: Το μνημείο των εκτελεσμένων.

·         1943 (18 Δεκ.) Οι Γερμανοί κατακτητές εκτελούν 115 άμαχους άρρενες χωρικούς στη Δράκεια της Μαγνησίας.

·         1920 (19 Δεκ.) Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος επανέρχεται στο θρόνο του μετά από δημοψήφισμα. Είναι η αφορμή για τη μεταστροφή των μεγάλων δυνάμεων της Αντάντ, υπέρ της Τουρκίας και κατά της Ελλάδας, στη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας (1919-1922).

·         1966 (20 Δεκ.) Η μόλις 15μηνης διάρκειας κυβέρνηση του Στέφανου Στεφανόπουλου, η οποία με «ισχνή» πλειοψηφία (152 υπέρ – 148 κατά) είχε εξασφαλίσει την ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή στις 25 Σεπτεμβρίου 1965, καταρρέει τώρα, καθώς χάνει την υποστήριξη της Ε.Ρ.Ε. του Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Ο Κανελλόπουλος, ο Γεώργιος Παπανδρέου (επικεφαλής της Ένωσης Κέντρου) και ο βασιλιάς Κωνσταντίνος Β’ έχουν καταλήξει σε συμφωνία για προσφυγή στις κάλπες, με στόχο την ανάδειξη σταθερής, κεντροδεξιάς κυβέρνησης.

·         1963 (21 Δεκ.) Η Κύπρος σπαράζεται από διακοινοτικές ταραχές, με αποτέλεσμα το θάνατο δύο Τουρκοκύπριων από πυρά την Ελληνοκυπριακής Αστυνομίας.

·         1940 (22 Δεκ.) Το υποβρύχιο Παπανικολής βυθίζει Ιταλικό ιστιοφόρο στην Αδριατική Θάλασσα, κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.

·         1975 (23 Δεκ.) Ο σταθμάρχης της C.I.A. στην Ελλάδα, Ρίτσαρντ Γουέλς δολοφονείται στην Αθήνα από αγνώστους. Πολύ αργότερα, αποδείχτηκε ότι ο Αμερικανός αξιωματούχος ήταν το πρώτο θύμα από τη δράση της τρομοκρατικής οργάνωσης «17 Νοέμβρη».

·         1947 (24 Δεκ.) Ξεκινά η μάχη της Κόνιτσας, μεταξύ της φρουράς της πόλης και ισχυρών δυνάμεων του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (Δ.Σ.Ε.) κατά τη διάρκεια του γενικευμένου ελληνικού εμφυλίου πολέμου (1946-1949). Στόχος των κομμουνιστών ανταρτών ήταν να καταλάβουν την πόλη (βρίσκεται στα βόρεια των Ιωαννίνων, κοντά στα σύνορα με την Αλβανία) ώστε να την χρησιμοποιήσουν σαν έδρα της «προσωρινής δημοκρατικής κυβέρνησής» τους, την ανακήρυξη της οποίας είχαν κάνει ακριβώς την προηγούμενη ημέρα. Η επίθεση θα αποκρουστεί.

·         1955 (25 Δεκ.) Γεννιέται ο συνθέτης και στιχουργός Σταμάτης Κραουνάκης.

·         1968 (26 Δεκ.) Δύο Παλαιστίνιοι κομάντος της οργάνωσης Φατάχ βάλλουν με όπλα και χειροβομβίδα κατά Ισραηλινού αεροσκάφους στο Αεροδρόμιο του Ελληνικού, με αποτέλεσμα ένας άνθρωπος να χάσει τη ζωή του.

·         1948 (27 Δεκ.) Έρχεται στον κόσμο ο μουσικός καλλιτέχνης Θανάσης Πολυκανδριώτης.

·         1964 (28 Δεκ.) Μετά από έρευνες και ανακρίσεις που κράτησαν 19 ολόκληρους μήνες, εκδίδεται το δικαστικό βούλευμα του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών της Αθήνας, σχετικά με την παραπομπή σε δίκη των υπεύθυνων της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη.

·         1969 (29 Δεκ.) Η ταινία «Ζ» του σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, βασισμένη στο ομότιτλο βιβλίο του δημοσιογράφου Βασίλη Βασιλικού (που αναφέρεται στη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη από παρακρατικούς), βραβεύεται ως το καλύτερο κινηματογραφικό έργο του έτους, από την Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης. Το ρόλο του Λαμπράκη ερμήνευσε ο Γάλλος ηθοποιός Υβ Μοντάν.

·         1970 (30 Δεκ.) Την τελευταία του πνοή αφήνει ο Άγγελος Έβερτ, γιος Βαυαρού αξιωματούχου και διοικητής της Αστυνομίας στην Κατοχή (1941-1944), ο οποίος κατάφερε να διασώσει πολλούς Εβραίους, φυγαδεύοντάς τους από την Ελλάδα.

Γλυπτό της Χρύσας στο σταθμό Μετρό "Ευαγγελισμός"

·         1933 (31 Δεκ.) Γεννιέται στην Αθήνα η διεθνούς φήμης γλύπτρια και ζωγράφος Χρύσα Βαρδέα, έργα της οποίας κοσμούν πολλούς χώρους σε ολόκληρο τον κόσμο.